Precies twee jaar geleden, op 14 juli 2016, werd het VN-verdrag Handicap door de Nederlandse overheid geratificeerd. (“Ratificeren” is een duur woord voor “officieel bekrachtigen” of “geldig maken”.) Hiep hiep hoera! …Maar wat betekent dat nou eigenlijk? En is er reden voor een feestje?
VN-verdrag inzake de Rechten van Mensen met een Beperking… Ehhh, dus?
Eigenlijk staat er niets nieuws in dit verdrag: het gaat over de standaard (niet overal even standaard) mensenrechten, zoals het recht op onderwijs en het recht op privacy. Rechten die al jarenlang de gelijkheid van mensen onderstrepen… met wisselend resultaat. Omdat mensen met een beperking nog regelmatig ongelijk of “anders” behandeld worden, heeft de VN dit verdrag opgesteld.
Het doel van dit VN-verdrag is dus het versterken van de positie van mensen met een beperking. Het is geschreven voor de overheid maar heeft – bijvoorbeeld via wetswijzigingen – ook invloed op het bedrijfsleven, het onderwijs en uiteindelijk op de hele maatschappij. (Zie maar eens een inclusieve samenleving te bereiken, zonder die samenleving…)
Het VN-verdrag inzake de Rechten van Mensen met een Beperking kan sinds 2007 ondertekend worden. Nederland was één van de laatste Europese landen die het verdrag ratificeerde. In België is het verdrag bijvoorbeeld al sinds 2009 van kracht.
Aha, oké… En is er al veel veranderd?
Dat valt (volgens mij) een beetje tegen. Hoe komt dat?
- Het VN-verdrag Handicap is ongelooflijk breed. Het gaat over toegankelijkheid, onderwijs, werken, wonen, verkiezingen, gelijkheid voor de wet… En al die onderwerpen kun je verder uitsplitsen: zo bestaat “toegankelijkheid” uit de toegankelijkheid van gebouwen, websites, informatie én het openbaar vervoer… Kortom: er moet een gigantische berg met werk verzet worden.
- En niet alleen het verdrag is breed, ook de doelgroep. Mensen met een lichamelijke, verstandelijke, psychische en/of zintuiglijke beperking kunnen eigenlijk niet over één kam geschoren worden. De zoektocht naar aanpassingen die voor iedereen werken – “universal design” – kost tijd.
- Veel wetten en procedures sluiten nog niet goed aan op dit VN-verdrag. Zo staan er in het Bouwbesluit regels over de toegankelijkheid van gebouwen, maar die stellen weinig voor als je naar de eisen vanuit het VN-verdrag kijkt. De gemiddelde ambtenaar houdt zich echter liever aan de regels die hij kent, dan aan zo’n vaag verdrag… De overheid is nog wel even zoet met het aanpassen van belemmerende wet- en regelgeving.
- Er werken te weinig mensen met een beperking bij de overheid en in de politiek. Vooral op toonaangevende posities. (Al vind ik dat persoonlijk wel een moeilijke, want ik heb ook gemerkt hoe lastig het is om als ervaringsdeskundige met dit onderwerp bezig te zijn…)
- Nederland heeft het facultatief protocol bij het VN-verdrag Handicap nog niet ondertekend. Dat betekent onder andere dat de VN geen onderzoek in mag stellen als betrouwbare informatie erop wijst dat Nederland het verdrag schendt. Een verdrag zonder tanden, dus.
- En zo kan ik nog wel even doorgaan…
Is het dan alleen maar kommer en kwel?
Natuurlijk niet! Zo zijn stemlokalen vanaf 1 januari 2019 100% toegankelijk voor mensen met een lichamelijke beperking en vanaf september 2020 moeten alle websites van de (semi-)overheid voldoen aan de digitale toegankelijkheidseisen.
Het zijn maar een paar voorbeelden, en kleine stapjes, maar hé: vele kleine mensen die in vele kleine oorden vele kleine dingen doen, kunnen het gezicht van de wereld veranderen!
Kan ik misschien ook een steentje bijdragen?
Jazeker! Ik dacht dat je het nooit zou vragen. 😉
Op dit moment heeft stichting “Wij Staan Op!” een petitie online staan tegen de plannen om loondispensatie toe te passen bij mensen met een (arbeids)beperking. Als die loondispensatie een feit wordt, mogen werkgevers hen minder dan het minimumloon betalen en hun pensioenrecht komt te vervallen. Deze plannen druisen niet alleen in tegen het VN-verdrag, maar ook tegen artikel 1 van onze grondwet en tegen zo’n beetje het hele idee van gelijke kansen en gelijkwaardigheid…
Ik mag dus hopen dat deze plannen héél snel van tafel geveegd worden en dat deze petitie uiteindelijk niet eens nodig is, maar voor de zekerheid: hier moet je zijn om ‘m te ondertekenen!
Tot slot: zoals je kunt zien gebruik ik de begrippen “VN-verdrag Handicap” en “VN-verdrag inzake de Rechten voor Mensen met een Beperking” door elkaar heen. Er zijn nog meer benamingen in omloop: “de VN-conventie inzake Rechten van Personen met een Handicap” bijvoorbeeld, of de Engelse afkorting “CRPD”. Dus dat is één, maar ik wil hier ook even aanstippen dat niet iedereen zich kan vinden in (het door elkaar heen gebruiken van) deze begrippen, noch in het VN-verdrag zelf…
Foto: “Birthday Girl” door underthesun, licentie CC BY-NC 2.0