“Jij bent niet echt gehandicapt.”
Deze opmerking – en varianten daarop – krijg ik regelmatig te horen.
Altijd bedoeld als compliment. Als blijk van waardering of bewondering. Maar zo ervaar ik dat niet.
De laatste keer dat ik deze opmerking te horen kreeg, zat ik samen met mijn (inmiddels ex-)vriend bij mij thuis te eten.
Ik weet nog dat ik die avond een nieuw recept had uitgeprobeerd, een viscurry, die we allebei bijzonder lekker vonden. Verder herinner ik me niks meer van wat er toen aan tafel gezegd of gebeurd is.
Behalve dus dat hij opeens met die ene opmerking kwam.
“Jij bent niet echt gehandicapt.”
Waarom zeggen mensen dat?
Waarschijnlijk bedoelde hij daarmee dat ik me best aardig red in de horende wereld. Dat mijn mate van slechthorendheid geen zware beperking is.
Of misschien ging zijn redenering als volgt.
Wendy is [X = een positieve eigenschap, zoals leuk / mooi / sexy].
Mensen met een handicap kunnen niet [X] zijn.
Dus Wendy is niet echt gehandicapt.
Wat er op dat moment werkelijk door zijn hoofd ging, zal ik nooit weten.
In situaties zoals deze neemt mijn onzekere en conflictvermijdende kant namelijk meteen het roer over.
Misschien heb ik hem een flauwe glimlach geschonken, en het gesprek over een andere boeg gegooid. Of misschien nam ik snel een hap viscurry terwijl ik hem verder liet praten.
Hoe dan ook, ik heb het laten gaan.
Want juist als de ander goede bedoelingen heeft, is het ontzettend lastig om aan te kaarten dat de achterliggende oordelen fout of misplaatst zijn. Dan ben je al gauw iemand die moeilijk doet, iemand die ondankbaar is, die niet weet hoe ‘ie een compliment moet ontvangen, enzovoorts.
En dat straalt dan ook nog eens af op alle mensen die je probeert te verdedigen. “Waarom miepen jullie toch altijd zo?”
Want ja, dan ben ik opeens weer wél echt gehandicapt, natuurlijk. 🙄
Waarom het geen compliment is
Kijk, ik ben niet zwaar gehandicapt, maar wel degelijk gehandicapt. Dat is gewoon een feit. Als iemand zegt dat ik dat niet ben, dan ontkent die persoon dat deel van mijn identiteit.
Bovendien zegt hij daarmee dat de definitie ‘gehandicapt’ niet op mensen zoals ik slaat. Dus blijkbaar heeft hij de mensen die in zijn ogen wel echt gehandicapt zijn, in een nog enger hoekje geschoven. (“Dat zijn échte stumperds.” O ja joh?)
Met als gevolg dat we dit hele onderwerp niet meer goed kunnen bespreken.
Dus hoewel mijn ex met deze opmerking waarschijnlijk iets van acceptatie of bewondering wilde laten blijken, voelde ik me opeens een stuk minder geaccepteerd. Minder veilig. Minder blij met deze man aan mijn zijde.
Het is geen toeval dat de twee mannen waarop ik tot nu toe het zwaarst verliefd ben geweest, allebei expliciet lieten merken dat mijn slechthorendheid oké is.
Niet slecht, niet goed, maar gewoon oké.
Het mag er zijn.
“Een authentieke liefde moet de toevalligheid, de contigentie van de ander aanvaarden, dat wil zeggen zijn gebreken, zijn beperkingen en zijn natuurlijke eigenaardigheid nemen zoals die is.”
Simone de Beauvoir in ‘De Tweede sekse’
Liefde is… bestaansrecht geven
Dus als je mensen écht wil laten merken dat hen waardeert, geef hen dan gewoon de ruimte om te zijn wie ze zijn.
Zeg nooit dat iemand niet écht gehandicapt is (of homo of hetero of zwart of wit of wat dan ook), puur omdat die persoon niet aan jouw beeld bij dat woord voldoet.
Probeer in plaats daarvan dat hokje in je hoofd een beetje op te rekken.
En als je zelf degene bent die dit soort opmerkingen te verwerken krijgt, weet dan dat je ze niet hoeft te accepteren.
Je hoeft er ook niet meteen tegenin te gaan – het is aan jou om te bepalen of en wanneer je daar je energie in steekt – maar vraag je altijd af hoeveel verstand die ander werkelijk heeft van dit onderwerp. (Vaak is dat “geen”. Zelfs als het een geliefde van je is.)
En neem jezelf zoals je bent.
Hoe erg is het dat je niet aan het standaard plaatje voldoet? Het standaard plaatje bestaat niet eens! En hoe sneller we dat inzien, hoe beter.
Degene die dat weigert te zien, die is niet echt snugger.
Ja het is een foute opmerking en een opmerking uit totaal gebrek aan kennis. Ook als iemand er oke mee is betekent dat niet dat diegene zich in jouw handicap kan verplaatsen. Ik was de opmerkingen ‘je bent veel knapper zonder bril” zo dat dat ik eens foto’s maakte zoals ik zag zonder bril. Dat is niet helemaal mogelijk maar maakte wel dat er meer begrip kwam. Ik zie prima met mijn bril maar er zijn dingen die ik laat (karten achtbanen sterren kijken eten in het donker oa). Blijft dat die opmerking een beetje vreemd is, dus misschien toch een noicecancelling koptelefoon erop en dan mee naar een feestje?
Heel mooi artikel! De hokjes in je eigen hoofd oprekken is echt een hele goede inderdaad. Mooi beschreven.
Wat een goed artikel. En ik moet bekennen dat mijn hersenen meteen op volle toeren beginnen te draaien. Heb ik ooit een soortgelijke opmerking tegen iemand gemaakt? Het is vast goed bedoeld, maar dat maakt het niet minder pijnlijk. Ik vrees dat ik ook soms zulke goedbedoelde opmerkingen heb gemaakt (en nog zal maken), maar ik probeer ervan te leren en mijn perspectief alsmaar te verbreden.
Goedbedoeld is natuurlijk fijn, mensen hebben het beste met je voor. Maar het kan soms ook gewoon echt de verkeerde opmerking zijn. Meestal komt dit dan vanuit een plek van niet weten hoe het is, om iets te ‘hebben’. En daardoor kan ik het ze ook niet kwalijk nemen. Maar dat betekent niet dat het soms pijn doet. Ik maak daarom de afweging, wat jij ook al schrijft, of het mijn energie waard is. En vooral met de vraag of diegene mijn uitleg kan/wil begrijpen. Soms probeer ik het, want ik kan het niet aan om zo’n persoon in een soort onwetendheid te laten zitten. Of met een verkeerd beeld eigenlijk. Dan krijgen anderen misschien ook zo’n opmerking naar zich toe geslingerd, en dat zou ik zonde vinden. En ook, hoe vaker ik probeer om de blik (of het inlevingsvermogen) van anderen te verbreden, hoe minder vaak ze nog zo denken. Hoop ik tenminste. Ik probeer hoop te houden dat dat zo werkt haha.
Hoe goed iets ook bedoeld is, soms kan een opmerking inderdaad juist helemaal geen goed gevoel geven. Goed dat je hierover schijft, want mensen zijn zich hier vaak niet bewust van.